Xưa ở làng Gầu, huyện Phù Hoa (nay là thôn An Cầu, xã Tống Trân, huyện Phù Cừ, Hưng Yên) có cậu bé Tống Trân. Cha mất sớm, mẹ con Tống Trân phải đi ăn mày và được con gái trưởng giả là Cúc Hoa giúp đỡ. Vì thế mà Cúc Hoa bị cha bắt lấy cậu bé ăn mày rồi đuổi đi. Tống Trân vượt gian khó đi thi và đỗ Trạng Nguyên. Vua muốn gả con gái cho nhưng Trạng từ chối, bị vua bắt đi sứ 10 năm ở nước Tần.
Vua Tần nhiều lần thử tài Trạng, Trạng đều vượt qua nhờ trí thông minh. Vua Tần khen ngợi và muốn gả con gái cho Trạng nhưng Trạng cũng chối từ. Vua mến tài Trạng, cho ở kề bên. Trạng giúp vua xử nhiều vụ án khó, đặc biệt là vụ người đàn bà giết chồng và vụ kiện cành đa. Uy tín của Trạng ngày càng lớn.
Tên trưởng giả, khi Tống Trân đỗ Trạng thì xun xoe nhận rể. Nay thấy Tống Trân lâu không về lại bắt Cúc Hoa lấy Đình trưởng, đồng thời bắt giam mẹ Tống Trân. Cúc Hoa trốn được lên núi Ba Vì, nàng viết thư nhờ Sơn Tinh mang cho chồng. Nàng chuẩn bị chu đáo cho mẹ chồng, còn mình thà chết chứ không lấy tên Đình trưởng.
Tống Trân được thư vợ, xin vua Tần cho về trước hạn. Chàng dò la biết được việc làm phản trắc của cha vợ và hiểu rõ lòng thảo hiền chung tình của vợ. Chàng đem quân vây bắt bọn phản trắc. Mẹ con, vợ chồng hội ngộ, sum vầy. Trạng gặp lại công chúa Bạch Hoa, con vua Tần, vì trốn theo Trạng mà lưu lạc trong rừng. Vua yêu mến Trạng, nghe chuyện bèn cho đoàn tụ. Cúc Hoa và Bạch Hoa phân ngôi thứ bằng cuộc thi nấu cơm, Cúc Hoa được làm chính thất. Gia đình từ đấy hoà thuận vui vẻ.
(Dựa theo: Vũ Ngọc Khánh (sưu tầm và biên soạn), Kho tàng về các ông Trạng Việt Nam, Nxb Văn hoá – Thông tin, Hà Nội, 1995)