Cao dao , tục ngữ ở Hưng Yên được thừa kế và phát triển trên nền tả của văn hoá địa phương . Nội dung của ca dao ,tục ngữ phản ánh đa dạng đời sống của dân cư Hưng Yên
1.Tục Ngữ
Cũng giống như tục ngữ của các miền quê khác , tục ngữ Hưng Yên phản ánh đa dạng các hoạt động Kinh tế - Xã hội được nhân dân đúc kết lại.
Các câu tục ngữ phản ánh kinh nghiệm quan sát các hiện tượng tự nhiên để áp dụng vào lao động sản xuất của nhân dân , chẳng hạn :
“ Cỏ gà mọc lang,cả làng có nước” – Người dân nhìn thấy cỏ gà gặp thời tiết có độ ẩm cao,phát triển nhanh là dấu hiệu sắp có mưa.
“Ếch kêu y uôm,(là biết) ao chum(sắp)đầy nước
Tục ngữ phản ánh kinh nghiệm về mùa vụ, thực địa để áp dụng vào sản xuất reo trồng:
Kinh nghiệp cấy lúa từng mùa vụ.
“lúa mủa thì cấy cho sâu
Lúa chiêm thì gẩy cành dâu mới vừa”
Kinh nghiệm trồng trọt trên từng địa hình đất đai:
“mẹ đi đẫ rặn dò
Rộng dộc cấy lúa,ruộng gò trồng rau”
Kinh nghiệm về thời điểm trồng vừng,trồng đỗ:
“đom đóm bay ra,vừng tra đậu vãi”
Bên cạnh đó,tục ngữ còn có nhiều câu ghi nhớ,ví dụ về các sản vật riêng của các địa phương như:”cua đồng Giá,cá đồng Mừng”,”Mai Viên lắm cá,Mai Xá lắm cua”,…..
2.Ca Dao
Ca dao Hưng Yên có nội dung tương đồng phong phú,chủ yếu là ca ngợi vẻ đẹp của quê hương,thể hiện tình cảm gia đìn,tình yêu thương,đoàn kết,cần cù lao động của nhân dân
Ca dao cho thấy sựu đa nghề của đất và người Hưng yên:
“Bây giờ ta mới gặp ta
Thì ta sẽ hoạ ắt là không sai.
Trên Cát thì đánh chài,
Nghĩa Lộ hang xáo,Đong Mai đúc nồi.
Làng Trịnh làm bún ta ơi!
Hoàng Nha,Than Đặng buôn thời lợn con
Cẩm Đường có ngề câu lươn,
Ở trên Cầu,Sủi đi buôn lá bàng.
Làng Chập đi buôn nồi rang,
Ở dưới Cầu Đất nghênh ngang hát chèo.
Làng Bần có nghệ bánh bèo,
Làng Đừng rổ rá đem treo đầy nhà.
Làng Khuốc thổi kèn đám ma,
Lưu Thượng bưng trống thuộc da cả làng.
Làm mã dưới Đệu ba làng
Cầy,bừa,dao,sắt cũng là Muồng,Chinh..”
“Mễ Nhạn có đất buôn nâu
Phú Trạch là đất trồng dau,nuôi tằm
Phú Thị nhuộm vải bán trăm
Thiết Trụ nấu rượu tế thần mọi nơi
Đa Hoà đập đá nung vôi
Bằng Nha dệt cửi là nơi thanh nhàn
Chằm Hoàng lắm ruộng đồnh quan
Ta ngồi kể chuyện tám làng cùng nghe”.
Ca dao Hưng Yên còn gửi gắm tình yêu con người,tình yêu đôi lứa,hoà quyện với tình yêu làng mạc,nơi chôn rau cắt rốn,niềm tự hào về những cảnh đẹp và sản vật của quê hương mình.
“Nhất ngon cá lưới sông Hồng,
Rau xanh Phục Lễ,nhãn lồng bãi phương”
Ca dao Hưng Yên có nhiều bài tình cảm,sâu lắng,được đúc kết từ văn hoá của các địa phương:
Một năm được mấy tháng xuân
Đi chơi cho khắp họio gần hội xa
Nhất đông là hội Đa Hoà,
Nhất vui là hội Đùng-Đà,An Viên.
Muối xem các cụ múa quyền,
Thì lên đền ủng một phen cho tường.
Muốn thăm những khách văn chương,
Đến đền quan Trạng,quê hương An Cầu.
Bên cạnh dó,có nhiều bài ca dao còn thể hiẹn tình yêu nam nữ với những lời ca tình tứ ngột ngào,sâu lắng:
Gái Bông như có bùa mê,
Để chàng quên cả đường về lối ra
Ca dao ở Hưng Yên còn phaen ánh các sựu kiện lịch sử của địa phương và dan tộc:
Hoàng Ngân sánh với Bà Trưng
Tam Nông,Phan-Tống lẫy lừng đánh tây
Ca dao nó về sự kện pháp xâm lược và đo hộ quê hương:
Con Cò mà đậu cành tre
Ông Tây bắn súng cò què một chân
Sang mai mẹ cõng chợ Bần
Mọi người mới hỏi sao chân cò què
Cò rằng cò đậu ngọn tra
Ông Tây bắn súng nê cò què chân
Hay ca dao nói về phong trào chống Pháp của nhân dân Hưng Yên:
Ai đi vào mảnh đất đường Hào
Có cụ tán Thuận,đào hào đánh Tây